Τα καλύτερα λάδια βοτάνων...

 ....είναι πάντα αυτά που φτιάχνουμε με τα χεράκια μας. Καταρχάς γιατί τα κάνουμε δυνατά-δυνατά κι όχι νερομπουρμπουλέ σαν του εμπορίου. Και γιατί μοσχοβολάνε βοτανίλα κι όχι λαδίλα. Και γιατί με μια εξωτερική χρήση σε αντίστοιχο πρόβλημα βλέπεις άμεσα αποτέλεσμα. Και γιατί... δεν κατάλαβα από πού κι ως πού πρέπει να χρυσοπληρώνουμε για δώρα που μας δίνει απλόχερα και δωρεάν η μαμά Φύση!!!

Καταρχάς μπορείτε να φτιάξετε εκχύλισμα από φρέσκα βότανα/άνθη ή από αποξηραμένα. Κάποια βότανα εκχυλίζονται καλύτερα φρέσκα, όπως το βαλσαμόχορτο, και άλλα δεν έχουν πρόβλημα όπως και να τα δουλέψεις, πχ η λεβάντα. Υπάρχουν πάλι άλλα, όπως η καλέντουλα, που δίνει καλύτερο αποτέλεσμα με πιο πολύπλοκη διαδικασία, που θα την δούμε στην επόμενη ανάρτηση. 

Σε γενικές γραμμές υπάρχουν τρεις τρόποι να φτιάξουμε εκχυλίσματα βοτάνων:

Η ΚΡΥΑ ΜΕΘΟΔΟΣ, η ευκολότερη, αφού δεν ασχολούμαστε με την εκχύλιση στο στάδιο της ωρίμανσης. Αυτή η μέθοδος ενδείκνυται για εκχύλιση ανθέων και φύλλων.

1. Μαζέψτε τα βότανα ή / και τα λουλούδια σας. Χρειάζεστε τόσα ώστε να γεμίσει το βάζο που θα χρησιμοποιήσετε για την εκχύλιση.

2. Αφήστε τα ένα βράδυ απλωμένα πάνω σε χαρτί κουζίνας να μαραθούν. Πρέπει να αποξηρανθούν καλά πριν την εκχύλιση, αλλιώς η υγρασία θα χαλάσει και θα ταγγίσει το λάδι σας. Φυσικά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε απευθείας αποξηραμένα βότανα, είτε δικά σας είτε από πηγή που ξέρετε πως έχει καλή ποιότητα βοτάνων. Όσο καλύτερο και πιο πρόσφατα αποξηραμένο το βότανο, τόσο περισσότερες οι ουσίες που θα "βγουν" στο λάδι σας. Αν θέλετε να χρησιμοποιήσετε φρέσκα βότανα παραλείπετε αυτό το βήμα και το επόμενο. Γενικά όμως η κρύα μέθοδος δεν προτιμάται για φρέσκα βότανα γιατί χαλάει πολύ πιο εύκολα το λάδι μας. Μάλλον επειδή λείπει η μαγεία του ηλιακού φωτός!

3. "Σπάστε" τα βότανά σας με το χέρι ή κοπανίστε τα ελαφρά σε ένα γουδί. Αν χρησιμοποιείτε φρέσκα βότανα, απλώς στεγνώστε τα καλά για ένα δίωρο με χαρτί κουζίνας. Δεν θα αποξηρανθούν, αλλά η πολλή υγρασία θα φύγει.

4. Βάλτε τα μέσα στο βάζο σας, το οποίο θα έχετε απολυμάνει με λίγο οινόπνευμα. Το βάζο θέλουμε να κλείνει καλά για διάφορους λόγους. Βάλτε τα βότανά σας στο βάζο χωρίς να τα συμπιέσετε και καλύψτε τα με λάδι καλής ποιότητας, κατά προτίμηση ελαιόλαδο, αλλιώς άλλο λάδι ψυχρής έκθλιψης, όπως ηλιέλαιο, αμυγδαλέλαιο κλπ. Βάλτε το πίσω μέρος μιας ξύλινης κουτάλας μέσα στο βάζο και ανακατέψτε ελαφρά για να πάει παντού το λάδι και να ξεφορτωθείτε πιθανές φυσαλίδες αέρα. Όταν επιλέγετε το λάδι σας, σκεφτείτε ότι το ελαιόλαδο έχει την τάση να καλύπτει την μυρωδιά των βοτάνων σας, εκτός αν τα κάνετε σούπερ ντούπερ εκχύλιση, κάτι που δεν είναι εφικτό με την κρύα μέθοδο. Τα υπόλοιπα λάδια είναι πιο "ήπια" με τα βότανά μας. Από την άλλη, το ελαιόλαδο είναι το πιο ανθεκτικό από τα λάδια ακόμα και για την κρύα μέθοδο και το πιο πλούσιο σε ουσίες εννοείται. Οπότε, ζυγίστε τα και αποφασίστε. Εγώ την κρύα μέθοδο δεν την προτιμώ έτσι κι αλλιώς. Αν δεν υπάρχει "φωτιά" στη διαδικασία με κάποιον τρόπο, είτε μέσω του Ήλιου είτε μέσω της κουζίνας μου, έχω θέμα.. 

5. Κλείστε καλά το βάζο και βάλτε του μια ετικετούλα με την ημερομηνία για να ξέρετε πότε να κάνετε τις υπόλοιπες εργασίες σας.

6. Φυλάξτε το σε δροσερό και σκοτεινό μέρος (μακριά από τον ήλιο) για έξι βδομάδες το πολύ αλλιώς μπορεί να χαλάσει.

7. Μετά τις έξι βδομάδες στραγγίξτε καλά το λάδι σας με ένα τουλπάνι, πιέστε όσο περισσότερο μπορείτε τα λαδωμένα σας βότανα, γιατί εκεί είναι το "καλό το πράγμα", και βάλτε το λάδι σας σε καθαρό αποστειρωμένο βάζο, κατά προτίμηση σκούρου χρώματος. Μπορείτε να το φυλάξετε στο ψυγείο.

Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ, επίσης ενδείκνυται για άνθη και φύλλα και απαιτεί περισσότερο την προσοχή μας από την προηγοήμενη μέθοδο, έτσι για κάποιους είναι πιο δύσκολη από τις υπόλοιπες θερμές μεθόδους, γιατί πρέπει την πρώτη βδομάδα να το ανοίγεις και να ελέγχεις κάθε μέρα μήπως έπιασε μύκητες το λάδι μας, να ανακινείς το βάζο, να ελέγχεις το χρώμα κλπ κλπ. Από τη δεύτερη βδομάδα απλά ανακινείς κάθε μέρα και ελέγχεις για μύκητες χωρίς να το ανοίγεις, κι αυτό το συνεχίζεις για τις επόμενες δύο ή πέντε βδομάδες που μένουν. Πολλή προσοχή όταν το ανακινούμε να μην δημιουργήσουμε φυσαλίδες αέρα, γιατί αυτές είναι που ενθαρρύνουν την ανάπτυξη μυκήτων. Στην ανάγκη ανοίγουμε και ανακατεύουμε πάλι με την ξύλινη κουτάλα.

Η διαφορά με την προηγούμενη μέθοδο είναι ότι από το τέταρτο βήμα και μετά, το βάζετε είτε απευθείας στον ήλιο για δύο βδομάδες το πολύ, έξω στην βεράντα πχ, είτε σε ένα σημείο με φως για 3-6 βδομάδες. Μπορούμε στις 2 βδομάδες περίπου να ανανεώσουμε το λάδι μας με νέο βότανο, και να το αφήσουμε άλλο τόσο. Έτσι θα γίνει πιο δυνατό. Μπορούμε να το κάνουμε μέχρι τρεις φορές άνετα αυτό. Συνολικά μέχρι έξι βδομάδες και πάλι. Ένα τιπ: μπορούμε να ανοίγουμε μια φορά τη βδομάδα το βάζο, για να ελέγχουμε αν έχει υγρασία στο κάτω μέρος του καπακιού, και να την σκουπίζουμε. Η υγρασία είναι no, no, no κατάσταση. Η υγρασία κια οι φυσαλίδες. Σημειώσατε; 

Μπράβο... Πάμε παρακάτω, στα ωραία!

Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΗΣ ΘΕΡΜΗΣ ΕΚΧΥΛΙΣΗΣ ΣΕ ΜΠΕΝ ΜΕΡΙ, ΦΟΥΡΝΟ, Ή ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΓΑΣΤΡΑ (crockpot). Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμα και ηλεκτρική κουβέρτα, λένε, και δεν έχω καμία αμφιβολία. Σίγουρα όμως μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ηλεκτρικός παρασκευαστής γιαουρτιού ή ηλεκτρικό φουρνάκι. Είναι η αγαπημένη μου και ενδείκνυται για τις περισσότερες εκχυλίσεις, ειδικά για ρίζες και φλοιούς δέντρων, που δεν εκχυλίζουν εύκολα τις θεραπευτικές τους ουσίες. Μόνο για τα βότανα που εκχυλίζονται φρέσκα δεν κάνει, όπως το βαλσαμόχορτο. Επίσης βολεύει πολύ γιατί απαιτούνται μόλις μερικές ώρες για να έχεις ένα πολύ δυνατό θεραπευτικό λάδι της αρεσκείας σου!

Ας δούμε την διαδικασία και τους διαφορετικούς τρόπους. 

-ΣΤΟΝ ΦΟΥΡΝΟ: Βάλτε τα βότανά σας σε ένα σχετικά χαμηλό πυρέξ, αλλά αρκετά βαθύ για να χωρέσει τα βότανά σας μαζί με το λάδι, χωρίς να γεμίσετε το φούρνο λάδια κι άντε μετά να καθαρίζετε! Το λοιπόν, βάζετε τα βότανά σας και τα καλύπτετε με το λάδι σας. Καλύπτετε το πυρέξ. Πολλά έχουν δικό τους καπάκι, ή τουλάχιστον αυτό το σετάκι που πήρα δώρο γάμου έχει. Μερσί, θεία! Ανάβετε τον φούρνο στη χαμηλότερη θερμοκρασία ή γύρω στους 40 βαθμούς και το αφήνετε 3-5 ώρες. Το ιδανικό είναι να το αφήσετε όλη μέρα, αλλά ποιος έχει την υπομονή. Εγώ την έχω... περιέργως! Πρέπει όμως να το παρακολουθείτε πού και πού, να ανακατεύετε με μια ξύλινη κουτάλα -το αντίστοιχο της ανακίνησης των προηγούμενων μεθόδων. Όσο θα περνάει η ώρα θα βλέπετε να αλλάζει το χρώμα και πιθανά και η μυρωδιά. Μην το ζαλίσετε με το άνοιξε-κλείσε του φούρνου, αλλά μην το ξεχάσετε κιόλας! Όταν αποφασίσετε ότι ήρθε η ώρα να κλείσετε τον φούρνο σας, κάντε το, αλλά μην βγάλετε ακόμα από μέσα το πυρέξ. Αφήστε το να "κρυώσει" μέσα, δε θα πάρει πάνω από μια ώρα. Και μετά συνεχίζετε κανονικά, στραγγίζοντας με το τουλπάνι κλπ. Για πιο δυνατή εκχύλιση, σ' αυτή τη φάση μπορείτε να ανανεώσετε και πάλι τα βότανά σας στο ίδιο λάδι και να επαναλάβετε την διαδικασία, στον ίδιο χρόνο περίπου. Πχ το θερμάνατε 4 ώρες; Ξανακάντε το ίδιο με το νέο βότανο. 24 ώρες; Το ίδιο. Μπορείτε να το κάνετε και πάλι μέχρι τρεις φορές. Βασικά μπορείτε να το κάνετε και τέσσερις και πέντε και δέκα φορές, αλλά ειλικρινά θα είναι περιττό μετά τις τρεις, ή τέλος πάντων αν είναι να το κάνετε παραπάνω, προτιμήστε μια από τις επόμενες μεθόδους, αδελφέ! Δε θα εκχυλίζετε το ίδιο βότανο όλο το χρόνο, έλεος!

Θα σας πω πως τα καλύτερα λάδια τα θερμαίνουν είτε σε ηλεκτρικό φουρνάκι είτε σε crockpot για μία ολόκληρη βδομάδα, ανανεώνοντας άλλες δύο φορές τα βότανα. Κάνουν τριπλή εκχύλιση στο ίδιο λάδι δηλαδή, συνολικά σε περίοδο τριών εβδομάδων. Τρομερό και φοβερό το αποτέλεσμα! Τα χρώματα και οι μυρωδιές δεν περιγράφονται!!! Δεν μυρίζει λάδι, ούτε έχει το χρώμα του λαδιού. ακόμα κι αν έχει χρησιμοποιηθεί ελαιόλαδο, που είναι πολύ βαρύ και δύσκολο λάδι. Αλλά σίγουρα δεν ενδείκνυται για όσους εργάζονται ή λείπουν ώρες από το σπίτι. Ένα σαββατοκύριακο όμως θα μπορούσατε να το αφιερώσετε, έτσι δεν είναι; Επίσης μπορείτε να εκχυλίσετε στον ίδιο φούνρο δύο ή περισσότερα βότανα, ανάλογα πόσα πυρέξ μπορείτε να "χωρέσετε". Κάποιοι βάζουν κατευθείαν τα βάζα, αλλά μέσα σε ένα βαθύ ταψί που έχει μέσα νερό. Πολύ οικονομική μέθοδος γενικά... κι αν δείτε τις τιμές που χρεώνουν για κάποια λάδια, θα συμφωνήσετε!

-ΣΕ ΔΙΠΛΗ ΚΑΤΣΑΡΟΛΑ Ή ΜΠΕΝ ΜΑΡΙ. Πολύ βολικό επίσης, αλλά απαιτεί ακόμα περισσότερο την προσοχή σας, γιατί εδώ βάζετε νερό σε μια κατσαρόλα και μπορείτε να κάνετε τα εξής: 1. Να τοποθετήσετε το ΚΛΕΙΣΤΟ βάζο σας με το βότανο και το λάδι μέσα στην κατσαρόλα με το νερό -σ' αυτή την περίπτωση το νερό δεν πρέπει να είναι τόσο πολύ που να μην μπορεί να σταθεί το βάζο πχ. 2. Να βάλετε περισσότερο νερό στην κατσαρόλα κι από πάνω βάζετε ένα μπεν μαρί ή κάτι σχετικό, στο οποίο μπορείτε να στερεώσετε ένα ή περισσότερα βάζα με βότανα και λάδι ή απλά δουλεύετε απευθείας μέσα στο μπεν μαρί, αλλά σ' αυτή την περίπτωση πρέπει να έχετε κάτι να το καλύψετε όσο θα θερμαίνεται, έστω και ελαφρά ανοιχτό.. Αυτό το πράγμα στη φωτογραφία που είναι ορθάνοιχτο και χάσκει, εγκώ ντεν το καταλαβαίνει!!! Δεν μαγειρεύουμε φασολάδα, χρυσή μου, βοτανόλαδο φτιάνουμε!

Προσωπικά σας προτείνω ένα πείραμα. Να θερμάνετε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο άνθη καλέντουλας. Την μία δόση να την κάνετε με ανοιχτό το μπεν μαρί σας και την άλλη δόση με κλειστό. Και ελάτε να μου πείτε την διαφορά στο χρώμα καταρχήν, που συνεπάγεται εκχύλιση ουσιών που δεν εκχυλίστηκαν στην πρώτη περίπτωση! Τι να λέμε τώρα... Στα κλειστά και υγρά μέρη γίνονται τα θαύματα της φύσης!

Εγώ χρησιμοποιώ την δεύτερη μέθοδο του μπεν μαρί αλλά με βάζα, και έχω καταβολευτεί με ένα τρυπητό πράγμα που είχε η χύτρα ταχύτητός μου, το οποίο έρχεται και κάθεται ακριβώς πάνω από μια μικρότερη κατσαρόλα. Επειδή δεν είναι κοίλο αλλά επίπεδο, μπορώ να βολέψω μέχρι και τρία μεγάλα βάζα, και επειδή είναι τρυπητό ανανεώνω το νερό της κατσαρόλας με ένα μπρίκι απευθείας χωρίς να το σηκώνω. Ανάβουμε στην χαμηλότερη θερμοκρασία, πχ στο 1, το μάτι μας, και αφήνουμε για 2-4 ώρες το λιγότερο. Θέλει πολλή προσοχή αυτή η μέθοδος γιατί το νερό αν και στην χαμηλότερη θερμοκρασία "σώνεται" πιο γρήγορα απ' ό,τι φαντάζεστε και μπορεί να βρεθείτε με κατεστραμμένη κατσαρολίτσα. Κρίμας είναι... Για πιο δυνατή εκχύλιση ανανεώνουμε και πάλι τα βότανα, αφού το αφήσουμε να κρυώσει ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΜΑΤΙ, και επαναλαμβάνουμε την διαδικασία μέχρι άλλες δύο φορές. Σούπερ ντούπερ...Εδώ το λάδι μας δείχνει να ανεβάζει περισσότερο θερμοκρασία, γι' αυτό καλό είναι να μην το κάνουμε πάνω από 4 ώρες τη φορά... αλλά δίνει εξαιρετικά δυνατά λάδια. Το λάδι ιπποκαστανιάς και το λάδι σύμφυτου έτσι το κάνω και γίνεται τέλειο! Με τριπλή εκχύλιση εννοείται! Αλλά και το καροτέλαιο έτσι το έκανα τελευταία. Θα δούμε ξεχωριστά πώς εκχυλίζονται κάποια βότανα, γιατί υπάρχουν μικρές διαφορές και κόλπα για το καθένα. Πχ το καροτέλαιο το βάζουμε απευθείας πάνω στο μάτι σε κατσαρολάκι, κι όχι σε διπλή κατσαρόλα ή μπεν μαρί. και κλείνουμε το κατσαρολάκι μας. Περισσότερα στην επόμενη ανάρτηση.

-Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΟΥ ΑΡΓΟΥ ΜΑΓΕΙΡΕΜΑΤΟΣ -CROCKPOT Ή ELECTRIC OVEN ROASTER.. Αυτό το λοιπόν είναι ένα εργαλείο που έχω ζητήσει δώρο από τον Άη Βασίλη γι' αυτά τα Χριστούγεννα. Το δεύτερο βασικά. Ήμουν πολύ καλό κορίτσι όλο το χρόνο γι' αυτόν και μόνο τον λόγο. Ελπίζω να μην με απογοητεύσει... ο Άη Βασίλης... γιατί θα θυμώσω... Ακούς, Λουκάααααααα;

Για να δουλέψει αυτή η μέθοδος πρέπει το crockpot σας να έχει ρύθμιση για "ζέσταμα". Το roaster δεν έχει τέτοια προβλήματα. Μπορείτε να δουλέψετε και πάλι με διάφορα βάζα, μέχρι και πέντε απ' ό,τι διαβάζω... Αχ, ο παράδεισος! Τα βάζετε μέσα και τα αφήνετε για 3 - 6 περίπου ώρες στο crockpot ή ... πολύ περισσότερο, πχ μέχρι και τρεις βδομάδες σχεδόν, στο roaster! Εξ ου και το παρόν εργαλειάκι είναι πολύ αγαπητό στους σύγχρονους herbalists, και... αχ... το θέλω πολύ λέω. Και δεν είναι ακριβό! Εννοείται πως μπορείτε να ανανεώσετε και πάλι τα βότανά σας και να επαναλάβετε την διαδικασία για τρεις συνολικά φορές.

Κι ένα τιπ: η λιγότερη αλλά και προτεινόμενη ογκομετρική ποσότητα βοτάνου σε σχέση με λάδι που μπορείτε να βάλετε είναι 1 προς 4. Έτσι λένε οι περισσότεροι, αλλά έχω διαβάσει σε άπειρες πηγές από επαγγελματίες όλων των εποχών -στην κυριολεξία από τον 15ο αιώνα μέχρι και σήμερα- και έχω εμπειριώσει και η ίδια, και δεν βλέπω κανέναν λόγο να μην είναι έτσι ακριβώς, πως όσο περισσότερο βότανο βάζετε -όπως και όσο πιο πολλές εκχυλίσεις στο ίδιο λάδι κάνετε- τόσο πιο δυνατό θα είναι το λάδι σας. Προσωπικά προτιμώ την αναλογία 50:50 για μονή εκχύλιση και 30:70 όταν πρόκειται να το ανανεώσω το βότανο. Καμιά φορά δεν υπολογίζω καν τις αναλογίες. Απλά γεμίζω το βάζο μου με το βότανο και μετά το καλύπτω με το λάδι, αφήνοντας ελάχιστο κενό από το λάδι μέχρι το καπάκι. Ή ανάλογα πόσο βότανο έχω, το βάζω μέσα και καλύπτω με το λάδι μου και συνεχίζω την διαδικασία. Δεν χρειάζεται να είστε με μια ζυγαριά παραμάσχαλα.

Κάποια λάδια, όπως το καγιέν ή η κανέλα που είναι πολύ θερμαντικά, δεν υπάρχει λόγος να τα κάνετε τόσο τούρμπο ή να τα εκχυλίσετε για ώρες ή για περισσότερες από μία φορές, γιατί κινδυνεύετε ακόμα και να σας κάψουν. Αλλά άλλα λάδια όπως το σύμφυτο, η καλέντουλα, η ιπποκαστανιά, η λεβάντα... και γενικά οποιοδήποτε μη-θερμαντικό λάδι, δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην πάρετε όσο το δυνατόν περισσότερες ουσίες. Πιο πολύ σεβασμό δείχνετε έτσι στο βότανο, παρά αν το "αγγίξετε" ίσα-ίσα με την επεξεργασία σας και μετά το πετάξετε με άλλες τόσες ουσίες μέσα του που θα πάνε χαμένες... Εδώ άλλωστε μιλάμε για λάδια για εξωτερική χρήση, κι όχι για μαγείρεμα και εσωτερική κατανάλωση, οπότε θέλουμε στο φουλ τις ιδιότητες των βοτάνων μας! Σωστά;

Σωστά...

Πάρτε και μια φωτογραφία από την κατάληψη που έχουν κάνει τα λαδάκια στην πόρτα του ψυγείου! Αναγκάστηκα να ζητιανέψω ένα ψυγειάκι για τα υλικά μου. Αλλά τι να έκανα; Σε λίγο δε θα έχουμε χώρο ούτε για το φαΐ μας! Θα με χωρίσει ο άντρας μου, καταλαβαίνετε; Όχι, δεν καταλαβαίνετε ακόμα. Όταν αρχίσετε να φτιάχνετε κι εσείς λαδάκια, τότε θα με καταλάβατε...

Μείνετε συντονισμένοι. Εντός των υπόλοιπων ολίγων ημερών ακολουθούν οδηγίες για συγκεκριμένα βότανα και άλλα μυστικά για ωραίους παλιούς και νέους βοτανολάτρεις!

ΥΓ Έκανα τις διορθώσεις μου και τις συμπληρώσεις μου και ετοιμάζω ήδη την δεύτερη ανάρτηση. Μέχρι τότε ονειρευτείτε λαδάκια μοσχομυριστά και το κυριότερο θεραπευτικά! Να, σαν αυτό με το κόκκινο καπάκι δεξά στην πάνω φωτογραφία. Δεν φαίνεται αλλά είναι κατακόκκινο και είναι ένα λάδι πόνου, έτσι ακριβώς το λέω. Αυτό με την μυρωδιά και μόνο σού θεραπεύει όλους τους πόνους. Βάζω μια ποσότητα πλέον και στην κηραλοιφή του πόνου. Δεν τολμάω να το βάλω μόνο του πάνω σε ώμο... εκτός αν έχω καμιά ψύξη!!!

 

Πηγή